Świat Mojego Dziecka

Najlepszym miejscem pod słońcem na ziemi jest dom,
w którym dokłada się wszelkich starań,
aby odkryć i nagrodzić oklaskami talenty
i uzdolnienia każdego członka rodziny.
(G. Mac Donald)

Pochwały i zachęty pomagają dziecku kształtować własną samoocenę, dodają wiary w możliwości, pomagają lepiej radzić sobie z problemami i stresem. Chwalone dziecko czuje się bezpiecznie i chętniej słucha rodzica. Chwalenie dziecka ma naprawdę wielką moc — wpływa na zachowanie naszej pociechy i modyfikuje je. Często nie potrzeba kosztownych terapii czy leków, ale wystarczy dostrzec postępy dziecka, jego talenty czy zwykłe starania. Łatwiej bowiem niestety przychodzi wytknąć to, co złe w zachowaniu, niż na chwilę skupić się na tym, co dobre i właściwe. Oczywiście chwalić należy z głową!

Pochwała w widoczny sposób mobilizuje dziecko do lepszej pracy i zachęca do działania akceptowanego przez rodziców czy wychowawców. Każdy pragnie uwagi, niezależnie od wieku, tym bardziej dziecko, które potrzebuje wzorców i wyznaczania kierunków. Złe zachowanie dziecka bardzo często wynika z zasady: „Lepiej być skrzyczanym i pouczonym, niż ignorowanym”, bowiem najbliżsi najczęściej poświęcają mu czas dopiero wtedy, gdy coś zbroi lub zachowuje się w niewłaściwy sposób. Chwalenie dziecka w codziennych czynnościach, poświęcenie mu uwagi, gdy jest spokojne, ciche i zachowuje się właściwie — to ważne kroki na drodze do sukcesów wychowawczych.

Wbrew powszechnym opiniom — Dziecko często nagradzane i chwalone stara się być jeszcze lepsze!

Z drugiej strony — nieustanna krytyka sprawia, że maluch dochodzi do wniosku, iż jego wysiłki są na nic i nie mają sensu, a on i tak nic nie jest wart.

Skuteczne chwalenie dziecka

1. Kieruj pochwały na konkretne zachowania warte tego (np. „Jak dokładnie posprzątałeś te zabawki”, „Cieszę się, że umiesz sama umyć zęby”) , nie stosuj pochwał ogólnych (typu: „Jesteś bardzo grzeczny” — bycie grzecznym może mieć różne znaczenie).
2. Chwal za to, co jest dla dziecka ważne lub trudne, co podkreśla jego postępy, samodzielność, „dorosłość”.
3. Podpowiedz dziecku, jeśli samo nie potrafi osiągnąć celu, znaleźć rozwiązania, ale nie wyręczaj go.
4. Nagradzaj dziecko za dobre zachowanie.
5. Dostrzegaj i chwal każdy krok, nawet mały, na drodze ku pożądanemu zachowaniu.
6. Pochwal dziecko, kiedy zaprzestało negatywnego zachowania.
7. Doceniaj nie tylko rezultaty, ale też włożoną w nie pracę i okazane chęci.
8. Nie chwal wszystkiego bezkrytycznie.

Sposoby chwalenia

1. Opisz, co widzisz — „Widzę książki poukładane na półce”, „Widzę klocki schowane do pudełka”.
2. Opisz, co czujesz — „Cieszę się, że mi pomogłeś w odkurzaniu”, „Jak przyjemnie wejść do twojego pokoju i zobaczyć porządek”.
3. Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka — „To świetnie, że potrafisz sam sprzątnąć biurko”, „Wspaniale sobie radzisz ze sprzątaniem ze stołu”, „Dobrze, że odstawiasz buty na miejsce po ich zdjęciu”.

Rozsądne chwalenie dziecka — pułapki i szanse

• Oceniając zachowanie lub twórczość dziecka, starajmy się unikać słów ładnie, ślicznie, pięknie, ponieważ są to zwroty ogólne i truizmy. Dziecko nie wie, co tak naprawdę nam się podoba. Dobra pochwała powinna być opisowa i szczegółowa. Podkreśla to jej wagę i udowadnia prawdziwe zainteresowanie dzieckiem.
• Należy unikać pochwał, w których ukryte zostały przypomnienia wcześniejszego niepowodzenia, czyli „Zobacz, jak się postarasz, to jednak się udaje”; „No widzisz — jak chcesz, to potrafisz”.
• Chwalenie dziecka to nie czas na „ale”! „Cały trud może runąć, kiedy wypowie się: Cieszę się, że sprzątnęłaś łazienkę, ale zajęło ci to bardzo dużo czasu”; „Dobrze, że posprzątałeś klocki, ale pudełka nie odstawiłeś na miejsce”.
• Nie należy nadużywać komunikatów typu: „Jestem z ciebie dumna/dumny”, lepiej powiedzieć: „Możesz być z siebie dumny” — dziecko nabiera wtedy większej pewności i wiary w siebie.

Literatura:

Faber A., Mazlish E. (2001), Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina.
Gordon T. (1991), Wychowanie bez porażek, Instytut Wydawniczy PAX.
Trąbińska-Haduch M. (2009), Pochwały mają moc!, „Bliżej Przedszkola” nr 11.98.
www.dobryrodzic.fdn.pl.